Xưa nay chúng ta trồng trám chủ yếu là để lấy gỗ. Một số nơi còn khai thác cả nhựa. Nhựa trám được dùng để chế biến ra nhiều thứ. Riêng ở Bắc Ninh, người ta còn dùng nhựa trám để làm ra một loại hương đặc biệt gọi là hương đen. Loại hương này có mùi thơm rất đặc sắc, nó thường được dùng vào các ngày tết, ngày lễ.
Thế còn quả trám, nó chỉ được coi như sản phẩm phụ dùng để làm thức ăn như: Kho với cá hoặc muối chua để ăn dần thay rau. Nhưng tới nay, quả trám lại rất được ưa chuộng vì nó làm ra rất nhiều món ăn cao cấp. Người Trung Quốc thì sang ta mua hết trám để đưa về chế biến thành mứt. Họ bán loại mứt này đi khắp thế giới.
Mứt trám rất được ưa chuộng vì quả trám có hàm lượng canxi dinh dưỡng cao nhất so với các loại quả khác. Họ làm ra rất nhiều loại mứt trám. Loại nào cũng ngon. Vậy, sao bà con ta lại không làm được như họ?! Việc này đâu có khó. Ta còn có thể nghiền và chế biến quả trám thành loại mứt nhuyễn mà vẫn giữ được hương vị. Nó có thể thay cho mứt dâu, mứt nho mà người châu Âu vẫn hay dùng để phết lên bánh mì. Nhưng mứt trám giàu canxi hơn.
Ở Thái Lan, người ta lấy bột quả me và viên nó thành những viên nhỏ như viên bi ở xe đạp. Họ đựng nó vào những phong bao nhỏ màu đỏ cờ. Tôi thấy ở nhiều nước châu Âu, trẻ con rất thích ăn loại kẹo “tí hon” này. Vậy, trám của ta có làm được như thế không?...
Ta nên nhớ, từ nguyên liệu tới sản phẩm sẽ có giá cách nhau một trời, một vực. Tôi còn nhớ hồi trước, khi lên Lạng Sơn để cùng anh em đẩy mạnh việc sản xuất cây giống trám ghép, tôi đã được chứng kiến người Trung Quốc sang lùng sục để mua hết trám của ta. Họ đưa về và chế biến thành mứt trám.
Sau đó, họ lại đưa mứt sang ta để bán. Điều đáng nói ở đây là, ta bán quả trám cho họ với giá 6.000 đồng/kg, còn họ làm thành mứt và bán lại cho ta với giá 100.000 đồng/kg. Rõ ràng, ta quá thiệt. Vì vậy, bà con mình phải cố gắng tìm mọi cách để chế biến được các nông sản do ta sản xuất ra.
Ở Hà Nam và Nam Định có một mặt hàng nổi tiếng là “cá kho”. Tôi đã được các bạn dưới đó gửi tặng cho cả niêu cá kho. Cá ăn rất ngon. Tôi nghĩ ngay tới quả trám. Bạn hãy làm theo cách: Ngâm quả trám trong nước sôi lăn tăn trong vài phút rồi đổ ra, cắt đôi để tách bỏ hạt. Lấy trám đó kho cùng với cá và thịt ba chỉ cho tới dừ. Ta sẽ được một món ăn tuyệt vời. Ăn miếng trám còn ngon hơn cả miếng cá, miếng thịt. Nếu cá ấy là cá thu thì món này thừa sức... tiến vua!
Có ai mơ việc khó hiểu đó rồi đóng hộp để bán lên thành phố hay xuất khẩu chưa? Biết đâu, chả mấy chốc ta lại thành tỷ phú.
Chuyên gia Nguyễn Lân Hùng phụ trách Email: 1001cachlaman@gmail.com
(Dân Việt)