Hiện nay, Việt Nam có gần 1.000 loại nông sản đặc sản có thể phát triển thành các chỉ dẫn địa lý, song hiện chỉ có hơn 30 sản phẩm nông sản đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý trong nước và chỉ có 1 sản phẩm “nước mắm Phú Quốc” được công nhận chỉ dẫn địa lý (GI) tại thị trường EU.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do thủ tục bảo hộ GI còn dài dòng, chi phí bảo hộ tốn kém. Theo phân tích của các chuyên gia, để được bảo hộ GI, ngoài việc đăng ký theo đúng yêu cầu, thủ tục của nước sẽ bảo hộ khá phức tạp và kéo dài. Ví dụ như để đăng ký GI cho nước mắm Phú Quốc tại EU, Việt Nam phải mất tới 3 năm.

Mặt khác, hiện nay DN XK của Việt Nam chưa chú trọng tới việc dán nhãn GI cũng như bảo hộ GI nhằm xây dựng hình ảnh thương hiệu của họ trên thị thường, mà chỉ quan tâm tới số lượng XK. Ngoài ra, sự liên kết giữa các DN trong nước còn yếu, còn các bộ, ngành, địa phương chưa thực sự quan tâm đến chỉ dẫn địa lý hàng hóa nhằm xây dựng thương hiệu Việt…

Việc đăng ký cũng như bảo hộ GI cho các sản phẩm nông sản giúp cho mặt hàng này tăng giá trị gia tăng. Dẫn chứng từ sản phẩm “nước mắm Phú Quốc” bà Karine Lutnaes Aigner (Tư vấn cấp cao phòng sáng chế công nghiệp Na Uy) cho hay, nhờ có thương hiệu “nước mắm Phú Quốc” giá trị gia tăng của sản phẩm này được nâng lên rất nhiều và qua đó Việt Nam đã khẳng định được thương hiệu “Nước mắm Phú Quốc” trên thị trường thế giới.

Đáng lưu ý, giá của sản phẩm GI cao gấp 2,23 lần giá sản phẩm tương tự không có GI. Ngoài ra, việc dán nhán GI còn mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Sản phẩm được bảo đảm về xuất xứ, bảo đảm chất lượng qua các thông số chi tiết, bảo đảm tính chân thực do không có sự bắt chước.

Còn theo ông Trần Trung Thực, Vụ trưởng, Trưởng đòan đàm phán Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Khối EFTA (gồm 4 nước Thụy Sỹ, Na Uy, Ireland và Licktenstein), tăng cường bảo hộ chỉ dẫn địa lý sản phẩm nông sản sẽ tăng lợi thế cạnh tranh cho hàng Việt khi tham gia vào các Hiệp định Thương mại tự do (FTA).

Để mở cửa thị trường hàng hóa, bên cạnh việc đàm phán cắt giảm và loại bỏ thuế quan, việc đàm phán về sở hữu trí tuệ đóng vai trò rất quan trọng, tạo điều kiện cho hàng nông sản và thủy sản Việt Nam XK mạnh hơn sang thị trường các nước EFTA nói riêng và các nước châu Âu nói chung. “Các quy chuẩn và tiêu chuẩn về hàng hóa tại EU rất cao, nếu đảm bảo các yêu cầu này thì hàng hóa Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội tiến ra thế giới”, ông Thực nói.

Có thể thấy rằng, bảo hộ GI giúp cho giá trị sản phẩm nông sản tăng lên đồng thời tăng sức cạnh tranh so với các sản phẩm cùng loại của các nước XK khác. Do vậy, việc xây dựng đề án hỗ trợ các địa phương, hiệp hội ngành hàng và DN trong việc xây dựng và bảo vệ thương hiệu, chỉ dẫn địa lý vùng, miền đối với nhóm hàng nông sản, thủy sản là một biện pháp giúp ngành nông nghiệp khắc phục tình trạng “được mùa rớt giá”, bán sản phẩm thô đã kéo dài nhiều năm qua.